Op dit moment geef ik training aan verschillende mensen die tussen twee banen in zitten. Niet omdat ze zelf die keuze maakten, maar omdat die keuze voor hen werd gemaakt. Wat ze met elkaar delen? ‘Inbetween jobs onzekerheid’. Ze zijn ongewild die ene baan kwijtgeraakt en zijn bang voor de toekomst. Het wegvallen van een baan waar je misschien al wel tientallen jaren werkt, brengt gedoe en emoties met zich mee. Sterker nog: sommigen gaan zelfs door een zwaar rouwproces. Ritme en zekerheid vallen weg – uitzichtloosheid en onzekerheid worden gevoeld. Hoe ga je met deze gevoelens om? En hoe combineer je dat dan met solliciteren? Ik schrijf je bij. 

Of je contract nu niet verlengd is, er sprake is van een faillissement of je – door bedrijfsveranderingen – niet meer nodig bent: het was niet jóuw keuze om van baan te wisselen. Het is altijd goed om je te realiseren dat een werkgever soms lastige keuzes moet maken en dit voor haar ook niet altijd makkelijk is. Toch, het is en blijft vervelend en alle gevoelens die daarbij komen kijken, zijn hartstikke logisch. Je vaste structuur maakt plaats voor ongevraagde onzekerheid en ‘opeens’ heb je geen reden meer om je dagelijkse wekker te zetten. Dat is misschien leuk tijdens een vakantie, maar niet tijdens je ‘normale’ leven. Daar waar je veiligheid en erkenning zoekt – net zoals elk gezond mens. Veel mensen kampen na een baanverlies met diepe gevoelens van onzekerheid over zichzelf en angst voor de toekomst. Vragen als ‘ben ik eigenlijk wel goed genoeg?’ en ‘wat als ik geen fijne baan meer kan vinden?’ vliegen meerdere malen per dag door het hoofd. En ja, dat doet wat met je eigenwaarde. Het verlies van een baan zal bij de een zwaarder vallen dan bij de ander. Hoe lang je ergens werkt, hoe de sociale contacten op de werkvloer waren en of je makkelijk uit je schulp kruipt zijn een paar voorbeelden die hierin sturend kunnen zijn.

Wist je dat we niet alleen rouwen als we een dierbaar persoon verliezen? Ook bij andere vormen van verlies kan de reis van rouw afgelegd worden. Het verlies van een huisdier, een huis, een object met emotionele waarde, maar dus ook een baan. Elisabeth Kübler-Ross omschrijft de vijf fasen van rouw, waar vrijwel iedereen die rouwt doorheen gaat. Niet per se in dezelfde volgorde – en ook kan de ene fase sterker gevoeld worden dan de andere. Toch is het prettig om deze fasen te snappen, zodat je gevoel een beter kan plaatsen. Ik neem je mee in het rouwproces bij het verliezen van een baan:

• Ontkenning
  Dit is het moment dat je te horen krijgt dat je jouw baan verliest en het eigenlijk niet zag aankomen. Je vraagt je af hoe dit kan gebeuren en waarom. Je hebt moeite om het verlies te accepteren en hoopt ergens dat het niet helemaal definitief is.
• Woede
  Het nieuws is ingedaald en verbazing maakt plaats voor woede. Je vraagt je af waar je dit aan verdient en voelt je oneerlijk behandeld. Jouw boosheid wordt aangestuurd door een gevoel van onrechtvaardigheid en/of controleverlies.
• Onderhandeling
  De grootste woede is gezakt. Je besluit de controle terug te pakken en over de situatie te onderhandelen. Dat kan letterlijk zijn (vragen om een andere rol) maar ook innerlijk (als ik x deed, was ik vast niet ontslagen). Je laat je waarde éxtra zien.
• Depressie
  Je realiseert je dat het verlies definitief is, waardoor gevoelens van verdriet, leegte en hopeloosheid opspelen. De toekomst lijkt onzeker en je gaat twijfelen aan jezelf. Een hele zware fase, maar tegelijkertijd ook nodig om het verlies te kunnen verwerken.
• Aanvaarding
  Het verlies wordt langzaam geaccepteerd en er wordt steeds meer hoop gevoeld. Er is ruimte om vooruit te kijken, nieuwe mogelijkheden worden gevoeld en andere carrièrepaden worden verkend. En het mooiste? Persoonlijke groei krijgt de ruimte.

Ben jij je baan verloren en maak je zo’n rouwproces door? Weet dan dat dit volkomen gezond is. Er is niks mis met je – net zoals dat het ontslag niks met jouw kwaliteiten, talenten en persoonlijkheid te maken heeft. Zoals eerder geschreven: bedrijven en organisaties staan soms voor lastige beslissingen. Niet leuk, wel de realiteit. Je mag zeker boosheid voelen over zo’n keuze. Toch is het goed om er bij stil te staan dat je energie kwetsbaar is en niet oneindig. Mijn advies? Laat alle gevoelens toe, maar bewaar genoeg energie om aan jezelf te schenken. In de vorm van liefde, troost en zachtheid. Heb begrip voor alles wat je voelt, maar straf jezelf er vervolgens niet op af. Praat jezelf niet omlaag (‘ik ben niet goed genoeg’ / ‘ik ben niks waard’ / ‘ik kan toch geen andere baan meer vinden’), maar zorg goed voor jezelf (positieve zelfpraat / de juiste mensen opzoeken / leuke dingen doen). Hoe jij in zo’n situatie met jezelf omgaat, is bepalend voor de duur van je rouwproces. Oftewel: alle gevoelens mogen er zijn, maar lief zijn voor jezelf is een must. Onderzoek voor jezelf wat je daarvoor nodig hebt en welke mensen daarbij passen. Je zal merken dat er uiteindelijk weer hoop komt… en je ruimte voelt om kleine carrièrestappen te zetten. Écht. 🙂

Het klinkt misschien wat tegenstrijdig, zeker als je op dit moment net je baan verloren hebt, maar een baanverlies kán bijdragen aan je levensgeluk. Het dwingt je namelijk om goed na te denken over wie je bent, wat je wilt en wat daar (niet meer) bij past. Is de baan die je eerst deed je droombaan… of is dit juist een kans om je échte droom waar te maken? Die branche waarin je al je hele leven werkt: past dat nog wel zo goed bij wie je bent? En ohja: de manier waarop er met je is omgegaan, is dat een kans om daar in de toekomst scherper op te keuren? Van omscholing en het volgen van een aanvullende opleiding tot een baan in het buitenland of zelfs een eigen bedrijf opzetten: alle mogelijkheden liggen open. Sterker nog: het is aan jou om hierover na te denken en de kans aan te grijpen om iets te doen wat (nog) meer bij je past. Dat betekent niet dat je doet wat je altijd deed, maar dat je misschien gaat doen wat je nog nooit hebt gedaan. Dat je verder kijkt dan de diploma’s, opgedane kennis en ervaringen die je hebt (extern), maar dat je gaat voelen wat je wilt, blij maakt en zin in de toekomst geeft (intern).

Of je nu kiest voor een totale carrièreswitch of blijft werken in dezelfde wereld: de kans is groot dat je weer zult moeten gaan solliciteren. In mijn eerdere blog over solliciteren gaf ik al aan hoe belangrijk het is om dicht bij jezelf te blijven. Dat dit de kracht van solliciteren is, niet het aanleren van sociaal wenselijke trucjes. Dat is ook de strekking die ik je vandaag wil meegeven. Ja, dat betekent dat je je onzekerheid met je mee mag nemen. Dat je mag zeggen dat je je baan verloren hebt en dat dit iets met je doet. Het gaat om het voelen van veiligheid en daarin jezelf kunnen zijn. Als de lading van dat zware gevoel er af is, is de kans namelijk groot dat je je tijdens het vervolg van het gesprek een stuk relaxter voelt. En als je dat punt bereikt… zul je zien dat het gesprek – tegen je eigen verwachtingen – stiekem hartstikke goed ging. Want: hoe oprechter jij bent, hoe eerlijker het gesprek, hoe fijner je brein en lichaam meewerken. Verschillende neurowetenschappers, zoals Rick Hanson, leggen namelijk uit dat aandacht letterlijk de hersenen vormt. Als jij blijft vechten (= aandacht geven) tegen je gevoelens, versterk je de neurale netwerken die daarbij horen en zorg je dat de gevoelens juist toénemen. Een beetje zoals wanneer je tegen iemand zegt dat deze niet aan een roze olifant mag denken – en deze vervolgens alleen nog maar die roze olifant ziet. Conclusie? Spanning, onzekerheid en angst hoef je niet langer weg te drukken (opluchting!). Je mag je gevoelens juist op een menselijke manier omarmen – en waar nodig aangeven. Wanneer je gevoelens accepteert, gaat je brein in de ‘ruststand’ en krijgen de gevoelens de ruimte om af te nemen. Dat is niet zwak, dat is op een kwetsbare manier in je kracht staan.

Zo’n eerste sollicitatie is nooit een makkelijke stap, maar altijd een leerzame. Niet alleen laat je aan jezelf zien dat je het nog steeds kan, ook is de kans groot dat je stapje voor stapje je zelfvertrouwen terug krijgt, je gevoel van eigenwaarde omhoog kruipt en je dichter bij je droombaan komt. Sollicitaties, maar ook alle emoties en andere uitdagingen die bij een baanverlies komen kijken, dagen je uit om in de spiegel te kijken. Dat betekent dat het in je eigen handen ligt of je een gelukkiger mens gaat worden, ja of nee. Of je blijft hangen in dat gevoel van verdriet – of aanvaarding kan vinden en kansen gaat zien. Het kan lastig zijn om deze switch te maken, zeker als je van jezelf weet dat je worstelt met onzekerheid, je zelfbeeld of blik op de toekomst. In dat geval wil ik je de tip geven om de zoektocht naar die nieuwe baan én dat (werk)geluk met een professional af te leggen. iemand bij wie al je gevoelens welkom zijn, bij wie je gezien/gehoord wordt, die je de ruimte geeft om te ‘zijn’, maar die je ook uitdaagt om kritisch naar jezelf te kijken. Die nét even de juiste vragen stelt en opdrachten geeft, zodat je écht het gevoel hebt dat je vooruit komt.

Die iemand? Dat moet iemand zijn met wie je matcht. Dat is namelijk het startpunt om de veiligheid te voelen om jezelf te zijn. En dát is weer nodig om de juiste keuzes voor de toekomst te kunnen maken. Los van alle sociaal-wenselijke keuzes. Houd je van een praktische aanpak, concrete opdrachten, scherpe vragen en een menselijke/informele sfeer? Ben je klaar voor een positieve kijk op het (werk)leven, ready om het roer om te gooien en heb je het in je om zaken die je niet meer dienen achter je te laten? Dan weet ik zeker dat jij en ik (Outplacement Coach) met elkaar matchen. Het traject wordt niet alleen waardevol, maar ook leuk. Naast diep graven en hard nadenken, is er ook genoeg ruimte om met elkaar te lachen. Hoe jouw traject naar meer (werk)geluk eruit ziet? Dat vullen we met elkaar – en op maat – in. Nieuwsgierig? Hartstikke leuk om van je te horen!