De werkdeadlines vliegen je om de oren, thuis ren je vervolgens wéér de benen onder je romp vandaag en lekker slapen? Daar denken je hersenspinsels anders over. Soms heb je van die periodes dat het gewoon té druk is. Dat de chaos je overneemt en er geen ruimte meer is voor selfcare. Het ironische? Die ruimte is er wel, je moet het jezelf alleen gunnen. We bepalen namelijk zelf onze prio’s, toch? Waarom schiet die zelfzorg er dan toch weer bij in, juist in die drukke perioden? Wat zijn de gevolgen? En hoe kun je in de toekomst tóch ruimte maken? Ik vogelde het voor je uit.

Mijn laatste vakantie? Die was in februari. Deze zomer heb ik namelijk keihard doorgebikkeld. De oorzaak is hartstikke leuk: ik heb namelijk een huis gekocht. Toch, waar iedereen om me heen aan het juichen was, voelde ik vooral stress. Zeker in combinatie met mijn werk, waarin topdrukte gaande is (hoge verzuimcijfers = meer werk voor mij). Bezichtigingen, aankoop huis, contractuele zaken, geschakel met 1001 partijen, de verkoop van mijn oude appartement, dozen in- en uitpakken, tripjes naar de Ikea/Gamma/Hornbach, het fixen van een loodgieter/tuinman/elektricien… en ga zo maar door. Zaken die ik allemaal alleen regel, terwijl ik – nu zo’n zeven dagen per week – aan het werk ben. Ik vind het, gezien de hoge verzuimcijfers, éxtra belangrijk om zelf niet aan de andere kant van de tafel te belanden (de verzuimer worden). Daarom zet ik selfcare op #1. Nee, daar gaan de bizarre drukte, chaotische dagen en het geregel/ gesjouw niet van weg. Wél zorgt het ervoor dat je die ‘gewichten’ beter kan dragen. Dat je niet verdrinkt in de drukte en jezelf hopeloos kopje onder voelt gaan. Wat voor mij werkt – en wellicht ook voor jou? Dat lees je later. Eerst de psychologische diepte in, want die verklaart een hoop.

Welke ballen je ook allemaal de lucht ingooit (van werk en gezin tot verbouwen en verhuizen), je kan niet toveren. Soms is het gewoon te veel en verlies je de grip op een of meerdere ballen. Even gas terugnemen in zo’n situatie klinkt makkelijk. Toch is dat iets wat we dan vaak juist niet doen… maar waarom dan? Eigenlijk is de psychologische verklaring heel simpel. Stress activeert de ‘doe-modus’ in plaats van de ‘voel-modus’. In het kort:

• De doe-modus
  Een toestand waarin je gericht bent op actie, oplossen en uitvoeren. Een soort overlevingsstand, waarin je focust op wat er nú moet gebeuren, hoe je iets zo snel mogelijk kan oplossen en zo veel mogelijk kan afvinken. Je stresshormonen (cortisol + adrenaline)  staan je ‘gezellig’ bij, waardoor doorgaan nóg makkelijker wordt.
  
  

   

• De voel-modus
  Deze modus focust op zelfreflectie, bewustzijn en emotioneel contact met jezelf. Je checkt in bij jezelf, voelt wat je nodig hebt en durft gas terug te nemen. Een must om lekker in je vel te zitten, maar het werkt wel de doe-modus tegen. Daarom stappen we bij stress uit de voel-modus, Je weet wel: om zo lekker door te kunnen knallen.

Nee, dat zeg ik niet, dat zegt je brein. 😉  Zodra je stress voelt, schakelt je brein over naar de actiemodus. Deze maakt jou klaar om te vechten of te vluchten, waarin zelfreflectie en voelen naar de achtergrond verdwijnen. Dat staat namelijk dat hard doorrennen in de weg. Ook is het zo dat je prefrontale cortex – het gedeelte in je hersenen dat je helpt bij zelfreflectie/bewuste keuzes maken – minder goed werkt bij langdurige stress. Een mogelijke oorzaak dat je als een kip zonder kop door racet, ook al voel je diep van binnen dat je brandstof op is. Vergeet ook de culturele invloeden niet, die onbewust impact hebben op hoe we ons in drukke tijden gedragen. In Nederland staan we bekend om onze niet-lullen-maar-poetsen-mentaliteit. Hard werken en vooral zoveel mogelijk af krijgen. Want stél je voor dat je baas niet blij is. Die culturele druk? Die voelt de één zwaarder dan de ander. Het is maar net hoe gevoelig je daarvoor bent. Dit zijn vaak de mensen die bang zijn om iemand teleur te stellen, zich snel schuldig voelen en perfectionistisch van aard zijn

Kies je ervoor om tóch maar weer een avond door te werken, die sportsessie tóch maar weer over te slaan en die collega/vriend(in) tóch maar weer te helpen? Dat is niet per se erg, als je jezelf maar niet vergeet. Juist: inchecken is nodig om te voelen wat op dat moment goed is voor je, ook al vertelt je hoofd anders. Negeer jij de signalen die jouw voel-modus je geeft te lang? Dan kan je daar heel erg last van krijgen. Dat zegt de wetenschap, maar ikzelf ook. Zeker in deze uitdagende periode merk ik dat ik sneller overloop, minder extra’s kan opvangen en meer behoefte heb aan momentjes voor mezelf. Gelukkig zijn dat kortetermijngevolgen en zorgen mijn bewuste keuzes ervoor dat ik nooit in de langetermijngevolgen terechtkom. Bij korte termijn kan je denken aan klachten als overprikkeling, fouten maken, slecht slapen en uitputting. Bij lange termijn hebben we het echt over aanhoudende gezondheidsklachten. Denk aan een burn-out en relaties, werkprestaties en je zelfbeeld die verslechteren. Nee, willen we niet.

Hebben we het over selfcare, dan denken we al gauw aan een bezoekje aan een spa of het boeken van een vakantie. Tuurlijk, ook dat kan selfcare zijn, maar het is niet de essentie. Het gaat erom dat je bewuste keuzes maakt. Het is dus niet zo dat je drie weken vrij moet nemen om te herstellen van die slopende periode, maar juist dat je in die drukke periode jouw selfcare momentjes inlast. Dat je daarna die vakantie dan nog neemt, is dan alleen maar mooi meegenomen. 😉 Het gaat om aanvoelen wat je nodig hebt, terwijl je midden in de chaos zit, en daarnaar handelen. Denk aan een wandeling in de natuur, een koffiemoment in de tuin of ‘gewoon’ tien minuten alleen maar bezig zijn met… nou, niks dus. Deze little acts of selfcare, die noemen we ook wel micro-zelfzorg. Het goede nieuws is dat je deze momentjes dus altijd en overal kan inlassen, juist omdat ze zo ‘micro’ zijn. Het is alleen aan jezelf om te voelen en te handelen. En je weet ‘t: dat kan alleen jij doen.

Kijk ik naar mijn eigen situatie, dan is die micro-zelfzorg iets wat ik mezelf eigen heb gemaakt. Dat neemt niet weg dat ik het nog steeds lastig kan vinden, want ook ik pak graag door. Toch, ik zorg er wel voor dat ik mijn zelfzorgmomentjes inlas, hoe druk ik het ook heb. Zo geef ik áltijd prioriteit aan sporten. Sporten = sterk worden/blijven + ventileren + stress kwijtraken. Ook staat gezonde voeding hoog op mijn lijstje van selfcare. Dat zit hem niet in het lang en uitgebreid in de keuken staan (alsjeblieft niet), maar in de meest gezonde opties kiezen. Door me niet te laten verleiden door elke dag friet, burgers en pizza. De juiste voeding heeft de juiste voedingsstoffen – en die hebben we nodig, zeker in drukke periodes. Daarnaast zorg ik ervoor dat ik vroeg naar bed ga. Ik heb mijn slaap altijd al hard nodig, maar in drukke tijden nog een beetje meer. Ook zet ik ‘s avonds mijn telefoon op vliegtuigstand, trakteer ik mezelf graag op een dagje spa (yep, werkt voor mij goed) en kom ik tot rust tijdens een vakantie onder de zon. Zo heb ik, tussen alle verhuis- en werkperikelen door, nét een ticket naar Spanje geboekt. Dit is macro-selfcare, maar combineer ik dus wel met micro-selfcare. 🙂

Mijn tips hoeven natuurlijk niet die van jou te zijn. Toch wil ik je wel adviseren om sporten/bewegen, gezonde voeding en de juiste hoeveelheid slaap in je persoonlijke selfcare-recept mee te nemen. Het is bewezen dat dit helpt bij het gezond houden van je lichaam en geest. Ze zijn dus voor iedereen van waarde. Of je geniet van een dagje spa of die vakantie onder de zon? Da’s helemaal aan jou. Voel aan wat nodig is en durf eigen keuzes te maken. Eén ding is zeker: zelfzorg hoeft niet moeilijk te zijn, je hoeft het jezelf alleen maar te gunnen. Wat zeg je ervan: start je vandaag? Top! Deze tips geven je richting:

• Stay fit, eat healthy, sleep well, repeat
  Ik noemde ze natuurlijk al, maar ze zijn de herhaling waard: beweeg 30 minuten achter elkaar per dag, eet gezond en slaap genoeg. Dit is écht de gouden driehoek.
• Las mini-routines in
  Even naar buiten, een koffiepauze, een kop thee zonder scherm of vijf minuten bewust ademhalen. Gewoon, even tijd met jezelf en niets/niemand anders.
• Geef je grenzen aan

  Onmisbaar in dit lijstje, want als jij overal ‘ja’ op zegt, dan is er geen ruimte meer over voor jezelf. Bewaar je focus voor waar deze nodig is. Álles doen is onmogelijk.

• Check meermaals per dag bij jezelf in
  Kruip van de doe-modus naar de voel-modus en vraag jezelf af: hoe gaat het nu met me? Wat heb ik nodig? Wat kan ik doen om me beter te voelen?

• Ventileer bij een vertrouwd iemand
  Praten over wat er zich in je binnenwereld afspeelt, zorgt ervoor dat je al die borrelende gevoelens kwijt kan. Iets met een deksel van een overkokende pan halen.

• Beperk verdovende middelen
  Drugs en alcohol: ze kunnen ontspannend werken, maar werken uiteindelijk averechts. Ze dempen stress tijdelijk, maar maken het daarna juist erger. Oops…
  Last but not least: doe dingen waar je blij van wordt
  Wat dat is? Voelen maar! Van creatief bezig zijn en afspreken met vrienden tot het bingen van een serie en een avond badderen: if it makes you happy, it’s right.

Leuk, die tips, maar het écht volhouden? Daar ligt de uitdaging. Merk je dat het lastig is om je grenzen te bewaken? Om te voelen wat goed voor je is? En dat de overleefstand het overneemt? Dan helpt het om een professional met je mee te laten denken en kijken. Iemand bij wie jij je verhaal kwijt kan, die met concrete tips komt, je begeleidt/spiegelt én jouw stok achter de deur is. Mijn verhuizing zit erop, ik ben langzaam aan het landen én de vakantie staat voor de deur. Daarna heb ik álle (mentale) ruimte om jou te helpen. Sterker nog: ik sta te popelen! Tijd voor meer bewuste keuzes en rust? In persoonlijke situaties help ik je als (niet-zweverige) energetische therapeut, in zakelijke situaties als job coach. Zullen we eens kennismaken? 🙂