Daar zit je tijdens die spannende sollicitatie, opgedoft in je mooiste outfit. De zenuwen gieren door je lichaam, maar je doet er alles aan om dit niet te laten zien. Want hey: dat past niet bij het zelfverzekerde karakter dat je jezelf vandaag aanmeet. Tijdens het gesprek lach en klets je druk mee, terwijl je eigenlijk voelt dat er dingen gezegd worden waarin je jezelf niet herkent. Je schudt elkaar de hand, loopt naar buiten en gaat met gemengde gevoelens naar huis. Twee dagen later krijg je een telefoontje: je hebt de baan! De vraag is: is er vanuit jouw kant ook een match… of duw je jezelf (onbewust) iets te veel naar de achtergrond? Spoiler alert: de kunst van solliciteren is niet om te voldoen aan andermans verwachtingen, maar om je échte zelf te laten zien.

Tuurlijk, we kennen allemaal de spanning van een sollicitatie. En ja: we willen allemaal een zo sterk mogelijke indruk achterlaten. Met beide situaties is ook helemaal niks mis. Waar de denkfout zit, is dat een ‘zo sterk mogelijke indruk’ betekent dat we zoveel mogelijk moeten voldoen aan de verwachtingen van de potentiële werkgever. Dat je op alles ‘ja’ knikt zegt, het met alles eens bent, aangeeft alles leuk te vinden en sociaal-wenselijk gedrag vertoont. Door opeens heel erg extravert gedrag te laten zien bijvoorbeeld, terwijl je van jezelf veel meer timide bent. Je weet wel: omdat de persoon tegenover je zo lekker outgoing is – dat ‘matcht’ zo lekker. En dat terwijl ze voor de functie of teamdynamiek misschien wel een rustiger iemand zoeken. Houd je al die maskers op? Dan presenteer je een versie van jezelf die niet oprecht is. Niet eerlijk naar jezelf, maar ook niet naar de werkgever. Een eventuele ‘go’ wordt gegeven op basis van valse verwachtingen – en de kans is groot dat dit verder in de rit ellende oplevert.

In het proces van solliciteren vergeten we soms dat het gaat om tweerichtingsverkeer. De werkgever moet een match voelen, maar jij als potentieel werknemer ook. Dat betekent dat de werkgever kritische vragen mag stellen en mag voelen of de menselijke/zakelijke klik er is, maar dat jij dat tegelijkertijd ook mag doen. De persoon tegenover je zal zonder twijfel eerlijk zijn over functie-eisen, persoonlijkheidskenmerken die daarbij passen en verwachtingen over arbeidsomstandigheden. Je kan ervoor kiezen om overal in mee te bewegen, zodat je op alle vlakken een 10 scoort. De kans is groot dat die werkgever het ene na het andere groene vinkje zet – en jij een ‘perfect fit’ indruk achter laat. De vraag is: is dit wie jij écht bent en wat je écht wilt? Of is dit wat de ander wil horen? Wat jij dénkt dat de ander wil horen? Ha, dat is een retorische vraag natuurlijk, want stiekem weet je zelf wel wat het antwoord hierop is. Zet dat masker af en durf je kwetsbaar op te stellen. Zeg eerlijk dat je zenuwachtig bent, durf kritische vragen te stellen, geef aan waar je sterk in bent – maar benoem ook wat je niet zo lekker  ligt. Niemand verwacht dat jij goed bent in alles, dat is vooral de druk die je jezelf oplegt. En eerlijk: dat voelt best zwaar, niet?

Jezelf ‘beter’ voordoen dan dat je bent, waarom doén we dat toch?! Eigenlijk is de oorzaak heel simpel: in de basis zijn mensen bang voor afwijzing. Diep van binnen hebben we allemaal de behoefte om erbij te horen, geaccepteerd te zijn. Bij de een is dit gevoel sterker aanwezig dan de ander. Zit je niet lekker in je vel, ben je onzeker van aard, voel je je ergens niet op je plek? Heb je een slechte ervaring? Of ervaar je een (sollicitatie)druk? Dan is de kans aanwezig dat je jezelf vormt naar een situatie of persoon. Je kan iemand bijvoorbeeld gaan spiegelen in gedrag, maar kan jezelf ook op een manier presenteren dat je dé perfecte kandidaat lijkt. Zélfs als je diep van binnen voelt dat dit niet zo is. Wat we vaak vergeten, is dat als je wordt afgewezen voor een functie, je niet wordt afgewezen als persoon. Het betekent niét dat jij niet goed genoeg bent als mens, het betekent dat je gewoon niet de juiste persoon bent voor die specifieke functie. En eigenlijk… kan je dat ergens ook zien als een groot compliment. Het betekent dat je staat voor wie je bent, waar je kwaliteiten liggen en wat juist niet jouw talenten/voorkeuren zijn. Je kent jezelf, durft dat te tonen en neemt enkel genoegen met een baan die daarbij past. Het is opkomen voor jezelf – en dat straalt uit in zelfvertrouwen en professionaliteit.

Die ene baan kan nog zo leuk op papier lijken, maar uiteindelijk is het tijdens een gesprek aanvoelen of het daadwerkelijk jouw ding is. En soms… soms is het zelfs zo dat we onszelf aanpraten dat iets op papier ‘helemaal mij’ is, omdat je jezelf vertelt dat een bepaalde functie, wereld of branche bij je past. Omdat je het altijd al deed bijvoorbeeld, al je vrienden in dezelfde wereld werken of omdat je ouders het van je verlangen. Dit kan ervoor zorgen dat je jezelf een enorme druk oplegt en jezelf blokkeert in een functie die wél aansluit bij wie je bent. Tijd voor een bewuste blik naar binnen. Wil je weten wat er bij je past en je kunnen gedragen als je ‘echte ik’, dan moet je jezelf eerst kennen. En nee: da’s niet vanzelfsprekend. Weet je bijvoorbeeld wat je belangrijk vindt in het (werk)leven? Welke hinderlijke/helpende overtuigingen je hebt? Wat je kerntalenten zijn? En wat je juist energie kost? En welke principes zou je nooit opgeven? Wat voor (werk)relaties passen er bij je? Wat haalt het beste én het slechtste in jou naar boven? Deze – en nog zoveel andere – vragen zou je moeten kunnen beantwoorden als je jezelf kent. Niet makkelijk voor je? Lees zeker door, ik kom er namelijk later op terug. 🙂

Oké, terug naar dat spannende sollicitatiegesprek. Dat gesprek wat nóg zenuwsloperder wordt, als je daar zit als een niet-oprechte versie van jezelf. Hoe meer jij jezelf dwingt om toneel te spelen, hoe harder je geest namelijk moet werken. Dat komt omdat je houding niet natuurlijk is en je je brein aanspoort om continu alert te zijn om ‘niet door de mand te vallen’. Je snapt: dat is een aanslag op je lichaam en geest. Alle consequenties op een rij:

• Je voelt je ongemakkelijker dan nodig (angst, paniek, stress)
• De kans op een mismatch is zeer groot
• Mismatch en toch aangenomen = voeding voor frictie
• Je wordt ongelukkig(er) / connectie met jezelf komt onder spanning
• Je verliest (elke dag!) tijd om te doen waar je blij van wordt

Lukt het je om tijdens dat ene sollicitatiegesprek jezelf te zijn? Lees: toon je je ware karakter en ben je eerlijk over je overtuigingen/waarden/persoonlijkheid? Super, je mag trots op jezelf zijn! De kans is groot dat je een baan aantrekt die goed bij je past. Daarna is het aan jou om niet alleen jezelf te blijven, maar ook om authentiek te handelen. Bij dat laatste toon je niet alleen je ware zelf, maar handel je ook volgens je waarden en principes. Zo kan je tijdens dat sollicitatiegesprek eerlijk aan hebben gegeven dat je waarde hecht aan een goede werk/privébalans. In de praktijk bewaak je dan je grenzen door op tijd naar huis te gaan en nooit je pauze over te slaan. Nog een voorbeeld: in het gesprek ben je eerlijk over jouw introverte karakter, in de baan die daarbij past laat je je niet verleiden om tegen je zin/persoonlijkheid in de voorgrond te pakken. authentiek zijn dus, waarmee je niet alleen vertelt wie je bent, maar het ook laat zien.

Durf jij jezelf te zijn in sollicitatiegesprekken én lukt het je om in de baan trouw te blijven aan wie je bent (authenticiteit)? Dat is het grootste werkcadeau wat je jezelf kunt geven. Hierbij wil ik wél een nuance aanbrengen dat áltijd honderd procent jezelf zijn voor vrijwel niemand haalbaar is. Er zullen altijd situaties zijn waarin je je (onbewust) aanpast of iets anders doet dan wat goed voelt. Dat dit soms voorvalt? Da’s niet erg. Het belangrijkste is dat je overwegend volgens je waarden handelt. Zoveel mogelijk dus. En ja, geloof me, dat is het helemaal waard. Lees maar mee:

• Je voelt jezelf fijner
• Je werkrelaties zijn beter
• Je stimuleert persoonlijke groei
• Je ontwikkelt je eigen carrière-identiteit
• Je moedigt autonomie aan, bij jezelf én je collega’s
• Je verkleint de kans op uitval/ziekte
• Je voelt meer motivatie
• Je werkgeluk scoort hoog
• En dat ziet jouw werkgever weer 😉

Gaan we regelen, want solliciteren kan je leren! Het begint dus niet bij dat gesprek, maar bij jezelf. Duik jij keer op keer een sollicitatiegesprek in, zonder te weten wat je écht wilt? Of neem je elke keer weer plaats tegenover die potentiële werkgever, terwijl je druk bent met sociaal-wenselijk gedrag vertonen? Dan is er heel veel kans om te groeien. Kans om te voorkomen dat je onnodig ongemakkelijk in een gesprek zit en – erger nog – ongelukkig wordt in je werk. Ik wil je uitnodigen om samen de verdieping in te gaan. Om te ontdekken wie je in jouw kern bent. Wat past er bij je? Wat niet? En wat in jouw doen/denken mag je loslaten – en wat juist meenemen? Door deze reis met een professional af te leggen, word je op de juiste momenten gespiegeld en ga je aan de slag met kritische, maar waardevolle vragen/opdrachten. Zaken waar je zelf niet aan denkt – of die je (nog) niet ziet. Nope, geen praatjes over de ‘beste’ sollicitatie-outfit, een ‘representatieve’ houding of de ‘scherpste’ antwoorden. Het gaat om het meebrengen én ownen van jezelf. Geloof me: daar word jij blij van… en de toekomstige werkgever ook. Wat zeg je ervan: ben je klaar om je droombaan te scoren? Op een nuchtere, actieve en praktische manier? Leuk, ik hoor je graag!